Për të qenë e suksesshme politika e Biden ndaj Evropës Lindore duhet të nënshkruhet nga një NATO e fortë dhe një qasje e vendosur ndaj Rusisë.
Shkruan: Janusz Bugajski
Presidenti i zgjedhur Joe Biden është i përkushtuar për të rivendosur marrëdhëniet trans-Atlantike, sepse një aleancë më e bashkuar mund të trajtojë më mirë një bollëk të problemeve globale. Një nga sfidat e tij më të mëdha do të jetë në Evropën Lindore, një rajon që është jetik për sigurinë e kontinentit por përballet me sulme të brendshme dhe të jashtme ndaj sovranitetit dhe demokracisë. Ky rajon i gjerë nuk është monolit, por përfshin demokraci të konsoliduara, shtete ku normat demokratike janë nën kërcënim, vende me kufij të diskutueshëm, shtete qeveritë e të cilave i nënshtrohen kapjes ruse dhe vendet territoret e të cilave janë të pushtuara nga forcat ruse. Një strategji efektive e Sh.B.A duhet të përqendrohet në forcimin e sovranitetit kombëtar dhe sigurisë rajonale pa tjetërsuar asnjë aleat ose partner.
Në shtetet ku normat demokratike janë të rrezikuara, si në Poloni dhe Hungari, administrata e SH.B.A.-së duhet të inkurajojë pluralizmin dhe ndarjen e pushteteve por jo të largojë qeveritë e zgjedhura lirisht dhe të dobësojë potencialisht NATO-n. Në veçanti Polonia ka një traditë të fortë për t’i rezistuar autokracisë dhe është bërë një mbrojtëse e vijës së parë të NATO-s kundër revizionizmit të Rusisë. Shtëpia e Bardhë gjithashtu mund të ketë nevojë të shpjegojë deficitet e demokracisë së vetë Amerikës, duke përfshirë zgjedhjet partiake të Gjykatës së Lartë, refuzimin e parimit të shumicës së thjeshtë në zgjedhjen e presidentëve dhe tranzicionin problematik midis administratave.
Në vendet me kufij të diskutueshëm, ekipi i sigurisë kombëtare të Biden mund të ndihmojë në forcimin e sovranitetit dhe integritetit të tyre. Në Ballkanin Perëndimor, ajo duhet të finalizojë bisedimet Serbi-Kosovë me një udhërrëfyes për njohjen ndër-shtetërore. Udhëheqja e SHBA në dialog kërkon që të punohet ngushtë me BE dhe të parandalohet që Beogradi të vonojë ose devijojë diskutimet. Mungesa e marrëveshjes ndihmon përmbysjen e Moskës, ndërsa një marrëveshje dypalëshe do të hapë rrugë për zhvillimin ekonomik rajonal dhe integrimin në BE.
Administrata e Biden gjithashtu duhet të trajtojë pengesat kryesore për përparimin e Bosnjë-Hercegovinës në institucionet perëndimore. Ndryshimet kushtetuese janë të nevojshme për qeverinë qendrore në Sarajevë për të marrë vendime thelbësore të politikës së brendshme dhe të jashtme. Mbi të gjitha, kërcënimet e vazhdueshme kundër integritetit boshnjak nga politikanët nacionalistë duhet të ndëshkohen, pasi ato kufizojnë zhvillimin ekonomik, kufizojnë investimet e huaja, nxisin përçarjen ndëretnike dhe rrezikojnë mbijetesën e shtetit.
Për vendet, qeveritë e të cilave janë përmbysur nga Rusia dhe gjithnjë e më shumë i shikojnë investimet kineze, SH.B.A. duhet të hartojnë një strategji çlirimi. Do të duhet të punojë ngushtë me BE-në për të përjashtuar marrjen e sektorëve kryesorë ekonomikë duke krijuar kushte më të mira për investime private dhe publike. Kjo është veçanërisht urgjente duke pasur parasysh ndikimin negativ afatgjatë të pandemisë në rajon edhe pas shpërndarjes së një vaksine.
Shtëpia e Bardhë e Biden gjithashtu mund të promovojë një front multi-kombëtar për përmbysjen e Rusisë. Do të duhet të përqendrohet në dobësitë thelbësore që Kremlini shfrytëzon, veçanërisht në Bullgari, Hungari dhe Serbi, duke përfshirë dezinformimin, korrupsionin dhe financimin e ekstremizmit të djathtë dhe të majtë. Ndikimi i Moskës mund të zvogëlohet gjithashtu duke ndihmuar në lehtësimin e integrimit më të shpejtë në BE për të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor.
Uashingtoni gjithashtu mund të luajë një rol konstruktiv në Bjellorusi, por jo duke larguar shtetin nga Perëndimi përmes sanksioneve ekonomike dhe diplomatike që thjesht do ta shtyjnë atë në orbitën e Rusisë. Ajo duhet të punojë ngushtë me Poloninë dhe Lituaninë në një përpjekje afatgjatë për ta sjellë vendin më pranë institucioneve perëndimore. Propozimi i Varshavës për një mini “Plan Marshall” të BE për ndihmën ekonomike dhe zhvillimin e kontakteve me të gjithë aktorët politikë është një pikë e vlefshme fillestare.
Në vendet territoret e të cilave janë të okupuara nga forcat ruse, Shtëpia e Bardhë duhet të forcojë mbrojtjen e tyre duke siguruar sisteme armësh që do të parandalojnë agresionin e mëtejshëm. Për më tepër, Ukrainës i duhet një udhërrëfyes për hyrjen në NATO, ndërsa Gjeorgjia tashmë është kualifikuar dhe duhet të fillojë procesin e pranimit. Kërcënimet e Moskës nuk përshkallëzohen në ndërhyrje ushtarake kur shtetet e pavarura janë nën ombrellën e NATO-s. Kjo ka qenë qartë e dukshme me Estoninë, Letoninë dhe Lituaninë pasi ata u bashkuan me aleancën.
Për të qenë e suksesshme politika e Biden ndaj Evropës Lindore duhet të nënshkruhet nga një NATO e fortë dhe një qasje e vendosur ndaj Rusisë. Krahu lindor i NATO-s ka nevojë për fortifikim në rajonin e Detit të Zi duke rritur mbrojtjen detare dhe aftësitë në Rumani dhe Bullgari. Marrëdhëniet e Uashingtonit me Ankaranë duhet të rindërtohen në themelet e sigurisë Aleate, pasi Turqia është një mbrojtje e domosdoshme e NATO-s kundër Rusisë dhe Iranit. Dhe pas luftës së fundit midis Armenisë dhe Azerbajxhanit, roli i Amerikës si një ndërmjetës i sinqertë duhet të synojë t’i tërheqë të dy vendet më pranë Perëndimit.
Biden gjithashtu duhet të shmangë çdo kurthe “rivendosje” me Moskën me shpresën e pafrytshme që kundërshtari kryesor i Amerikës mund të shndërrohet në një partner të mirëfilltë. Një politikë më e sigurt amerikane mund të vë në dukje dobësitë e Rusisë, duke përfshirë dobësitë e saj ekonomike dhe trazirat e brendshme në rritje. Nismat e demokracisë ndërkombëtare të propozuara nga presidenti i zgjedhur duhet të dëgjohem në Federatën Ruse duke mbështetur të drejtat e njeriut, pluralizmin politik, barazinë etnike dhe federalizmin e mirëfilltë në këtë shtet gjithnjë e më të pakontrollueshëm. Sulmi i Rusisë kundër aleancës trans-Atlantike mund të shndërrohet në një mbrojtje më të vështirë.
