Ne jemi të vegjël për t’i bashkuar BE-në e SHBA-në. Kësaj jave që të dyja caktuan data e u zotuan për ndërmjetësim të bisedimeve, veç e veç sikur në dy dimensione të ndryshme. Kosova është në mes dhe para se t’ua shprehë ndjenjat e respektin sa njërës, sa tjetrës, meqë s’ka gjë tjetër për t’iu dhënë, duhet të kthehet kah vetja e ta kuptojë me atë që ka bërë për t’u ngritur si shtet, sa respekt meriton vetë.
Shkruan: Brikenda Rexhepi
Në disa intervista me përfaqësues institucionesh e partish politike këtyre muajve të fundit ka qenë e pashmangshme të mos hapet çështja “me Washingtonin a me Brukselin”? Dhe përgjigjet kanë qenë kryesisht në stilin e asaj që e dëgjon nga fëmijët kur i pyet “A më shumë e don mamin a babin”?
Nuk është përballur Kosova ndonjëherë me siklet të tillë të përzgjedhjes, që kësaj radhe e bën edhe më të vështirë momentumi. Në të gjitha proceset dialoguese të deritashme me Serbinë, bashkësia ndërkombëtare së paku ka qenë e akorduar. Kësaj radhe as ata, e as ne.
Ka qenë viti i kaluar që ka dhënë shenjat e ndarjes mes dy përkrahësve botërorë të Kosovës. Nga njëra anë presidenti amerikan caktoi të dërguarin për negociatat Kosovë-Serbi, e nga ana tjetër Bashkimi Evropian vendosi që dy zyrtarët kyç të tij në këtë proces të vijnë nga dy vende që nuk e kanë njohur Kosovën. I dërguari amerikan, si ambasador në Gjermani, nuk ishte shquar për raporte të mira bashkëpunimi me shtetet evropiane, ndërkohë që fakti se dy zyrtarët evropianë vinin nga Spanja e Sllovakia krijonin pretekst të favorshëm për të gjithë të tjerët që e duan Brukselin larg procesit.
Argumentet e tilla më së shumti i rrah tash presidenti i Kosovës, i cili thotë se ndërmjetësi evropian për dialog duhet së pari të thotë se Kosova është shtet. Një gjë të tillë nuk ia kishte kërkuar ish-ndërmjetëses Mogerini, jo veç pse e di ai dhe çdokush që BE-ja nuk e njeh Kosovën si shtet, por sepse me të dhe me homologun serb ia kishin dalë që muhabetet t’i vinin në një vijë. Meqë u kuptua se atij procesi për pak sa nuk ia kishin parë sherrin jo veç Kosova, por edhe BE-ja, Brukseli duket se u përmblodh për të mësuar nga gabimet. Dolën në pah qëndrimet kundër ndarjes, kryesisht ato gjermane, dhe nevoja për marrëveshje ndryshe nga të pazbatueshmet e deritashme. Por, rrugës BE-ja bëri një gabim taktik. Vuri në krye të procesit dialogues një sllovak, pavarësisht personalitetit e aftësive të tij… që tregoi një lloj shpërfilljeje të kontekstit dhe kompleksitetit të situatës.
Ndërkohë, ndërmjetësi amerikan nisi misionin duke u bazuar në zhvillim ekonomik të Kosovës e të Serbisë dhe duke negociuar marrëveshje me zyrtarë të të dyja palëve për lidhje ajrore e hekurudhore mes dy vendeve, por duke e anashkaluar kreun e Qeverisë së Kosovës, i cili pas pak kohe edhe u largua nga rruga si njeri që po e pamundësonte vazhdimin e dialogut.
Edhe ky proces i rrëzimit të qeverisë nxori në pah raportet mes SHBA-së dhe BE-së. Brukseli, por edhe kryeqyteti i Gjermanisë e ai i Francës specifikisht u kërkuan përfaqësuesve politikë të Kosovës që të mos nguteshin derisa vendi, sikurse e tërë bota, po përballej me krizën e pandemisë. BE-ja madje nuk e kundërshtoi as vendosjen e masave të reciprocitetit ndaj Serbisë. Por, Washingtoni u pozicionua ndryshe dhe ashtu u bë.
Nuk ka dyshim se emocioni i Kosovës lidhet me Amerikën dhe kjo dashuri nuk ka fund. Nuk ka dyshim se Kosova ndihet më e sigurt me Amerikën dhe edhe kjo nuk ka fund. Por, kjo nuk e arsyeton futjen qorrazi në një proces dialogues me përfaqësim të paqartë – presidenti a Qeveria dhe pa platformë të mirëdefinuar e pa unitet politik. Në një situatë ku presidenti mundësoi krijimin e një qeverie të pakicës, e cila e përfshiu në programin e vet duke i dhënë rol në proces të bisedimeve, kryeministri mund të shërbejë vetëm si nënshkrues, ashtu siç edhe shefi i tij i partisë, pesë vjet më parë, kur si kryeministër i kishin mbetur në dorë këmbët e arushës me marrëveshjen kundërkushtetuese për Asociacionin. Ajo që nuk e kuptoj është pse LDK-ja lufton për një pozitë të tillë. Ndërkohë që asgjë nuk do të kishte pasur të keqe edhe nëse vetë presidenti do të kishte qenë në krye të procesit e do ta nënshkruante marrëveshjen po qe se do të ishte dëshmuar që deri tash i ka sjellë diçka të mirë Kosovës përmes proceseve të deritashme negociatore. Por të hysh në rrjedhën e presidentit kosovar dhe homologut të tij serb e të thuash, madje të insistosh, që ti je ai që e udhëheq është sikur ai djaloshi që mezi pret të hipë në veturën e plastikës e ta sjellë timonin sa majtas, sa djathtas derisa atë e lëviz rrota e lunaparkut në kahun e vet. Ajo zgjat pak dhe kur zbret mezi ecën nga marramendja e tollovia përreth.
Ne jemi të vegjël për t’i bashkuar BE-në e SHBA-në. Kësaj jave që të dyja caktuan data e u zotuan për ndërmjetësim të bisedimeve, veç e veç sikur në dy dimensione të ndryshme. Kosova është në mes dhe para se t’ua shprehë ndjenjat e respektin sa njërës, sa tjetrës, meqë s’ka gjë tjetër për t’iu dhënë, duhet të kthehet kah vetja e ta kuptojë me atë që ka bërë për t’u ngritur si shtet, sa respekt meriton vetë.
