Sipas përfundimit të vendeve të Lindjes së Mesme, lufta Rusi-Ukrainë po e mban të zënë Uashingtonin në luftën e madhe për pushtet të Luftës së re të Ftohtë dhe për këtë arsye problemeve urgjente të sigurisë së vendeve të Lindjes së Mesme nuk u kushtohet vëmendje e mjaftueshme nga SHBA.
Shkruan: Murat Yesiltas
Izraeli dhe disa vende të Gjirit janë të shqetësuar se administrata e Bidenit do t’i bëjë lëshime serioze Teheranit në negociatat indirekte të vazhdueshme me Iranin në Vjenë për shkak të zgjatjes së luftës Rusi-Ukrainë.
Nëse Irani pranon të respektojë marrëveshjen bërthamore të vitit 2015, mendohet se Uashingtoni do të tërheqë kërkesën për të kufizuar aftësitë raketore të Iranit dhe do të injorojë ndikimin dhe praninë e milicive vendore të Teheranit në rajon. Në të vërtetë, fakti që në Uashington po diskutohet mundësia e heqjes së Gardës Revolucionare të Iranit nga lista terroriste e SHBA-së në lidhje me rinovimin e marrëveshjes bërthamore, shihet si një çështje shumë e vështirë sigurie për Izraelin dhe disa vende të Gjirit për t’u pranuar.
Shtetet e Gjirit kanë qenë veçanërisht të zhgënjyera nga qëndrimi i SHBA-së në vitet e fundit. Politika e Uashingtonit për t’u kthyer në Azi përfaqëson një rënie të rëndësisë së rajonit. Gjithashtu duket se është vënë re se administrata Biden nuk ndërhyri në sulmet me raketa kundër Arabisë Saudite dhe Emirateve të Bashkuara Arabe (EBA) nga huthitë të mbështetur nga Irani në Jemen. Prandaj, shtetet e Gjirit kanë lëvizur për të diversifikuar marrëdhëniet e tyre me shumë vende jashtë Shteteve të Bashkuara dhe, natyrisht, me fuqitë e mëdha si Kina dhe Rusia, si për tu furnizuar me pajisje ushtarake, ashtu edhe për të krijuar marrëdhënie të reja tregtare. Edhe pse SHBA-të nuk janë të kënaqura me këtë politikë diversifikimi të vendeve të rajonit, ende nuk kanë marrë një qëndrim serioz për ta kthyer këtë situatë.
Megjithatë, papritur në të ardhmen, administrata e Uashingtonit mund të përfshihet në procesin e afrimit midis vendeve të Gjirit, Izraelit dhe Afrikës Veriore. Uashingtoni mund të dëshirojë ta kthejë këtë grup në rajonin e Lindjes së Mesme në një fshikëz në konkurrencën e pushtetit në rivalitetin e tij të fuqisë së madhe. Në këtë proces, mund të shfaqet një terren i ri për bashkëpunimin rajonal të bazuar në çështje.
Aktualisht, vendet në rajonin e Lindjes së Mesme, që kërkojnë mundësi të reja bashkëpunimi me takime të ndryshme, përfshijnë Emiratet e Bashkuara Arabe (EBA), Egjiptin, Arabinë Saudite, Jordaninë, Marokun, Bahrejnin, Irakun dhe Izraelin. Mund të jetë në interesin e Turqisë që të përfshihet në këto iniciativa shumëplanëshe në situata të pajtueshme me interesat e saj. Nëse Ankaraja merr pjesë në këto iniciativa bashkëpunimi për çështje të ndryshme, ndikimi i shtuar i Iranit ose i milicive të tij në rajon do të balancohet në mënyrë indirekte kur negociatat e ardhshme të përfundojnë. Për më tepër, Turqia vepron me logjikën e përfitimit tregtar në rajonin e Gjirit. Për këtë arsye, thellimi i këtyre nismave do të thotë se Ankaraja vendos partneritete të reja me vendet e rajonit në fusha të tilla si energjia dhe turizmi.
Kështu, nëse Shtetet e Bashkuara kthehen një ditë në rajonin e Mesdheut Lindor dhe Lindjes së Mesme për shkak të Luftës së re të Ftohtë me modele të aleancës me bazë në Uashington, mundësia që Turqia të përjashtohet nga ekuacioni në terren përmes barazimeve që ka zhvilluar me vendet e rajonit për çështje të ndryshme, do të eliminohet. Në ditët në vijim, Turqia mund të ndërmarrë hapa të reja drejt normalizimit në Lindjen e Mesme dhe kjo mund t’i mundësojë asaj të fitojë një avantazh të rëndësishëm gjatë krizës në Ukrainë.
Autor: Prof. dr. Murat YESILTAS
