Lajmi për një kthesë të mundshme në një faqe të re në marrëdhëniet Turqi-Izrael u përhap javën e kaluar, duke shkaktuar një numër polemikash. Lajmet kanë të bëjnë me pranimin e Turqisë në vendet që kanë normalizuar marrëdhëniet me Izraelin. Nuk ka dyshim se përhapja e lajmeve të tilla do të jetë një zhgënjim për palestinezët dhe njerëzit në shtetet arabe.
Shkruan: Yasin Aktay
Kjo në të njëjtën kohë do të bëjë që vendet që kanë hyrë në garë për normalizimin e marrëdhënieve të ndihen të lehtësuara. Sidomos nëse marrim parasysh se pozicioni parimor që Turqia ka mbështetur vazhdimisht ndaj vendeve që kanë normalizuar marrëdhëniet u ka shkaktuar atyre gjithmonë bezdi.
Pretendime të pabazuara
Por gjëja nuk është aq e thjeshtë, sepse arsyeja kryesore për shfaqjen e këtij lajmi është informacioni që më atribuohet gabimisht. Sipas këtij pretendimi të pabazuar, i cili është përhapur në mediat arabe, ne po kërkojmë një mundësi për t’u afruar me Izraelin, dhe nëse Izraeli bën një hap drejt nesh, ne do të bëjmë dy hapa.
Kam marrë vesh për këtë lajm kur kam marrë mesazhe të shumta me pyetje në lidhje me saktësinë e akuzave të tilla. Por e vërteta është se unë kurrë, dhe kurrë nuk do ta bëj një deklaratë të tillë. Nëse situata është e tillë, atëherë si mundet që deklarata, të cilën unë kurrë nuk e kam bërë, të shtrihet në këtë mënyrë?
Pas një studimi të vogël, kuptova se për çfarë bëhej fjalë: Mesut Hakki Casin, këshilltari i presidentit turk për punët e jashtme, bëri një deklaratë të ngjashme. Por ajo që tha ai pasqyron vetëm mendimin e tij personal dhe nuk përfaqëson pozicionin aktual të qeverisë ose presidencës turke. Në fakt, Turqia nuk ka bërë asnjë përpjekje për të arritur një afrim të tillë midis të dy palëve.
Një deklaratë e tillë nuk mund të konsiderohet dëshmi e një zhvillimi të ri në marrëdhëniet me Izraelin, dhe kjo konfirmohet më së miri nga një deklaratë e shkurtër e Presidentit Erdogan, në të cilën ai përshkroi situatën aktuale me fjalët e mëposhtme:
“Marrëdhëniet tona me Izraelin në nivelin e bashkëpunimit të inteligjencës nuk janë ndërprerë, por ato po përballen me vështirësi për shkak të njerëzve që janë në hierarkinë e qeverisë izraelite. Kjo do të thotë që arsyet e përkeqësimit të këtyre marrëdhënieve janë, padyshim, këmbëngulja e Izraelit për të ndjekur një politikë pushtimi, duke kryer masakra dhe duke vazhduar projekte të bllokadës dhe zgjidhjes, duke injoruar kështu palestinezët dhe muslimanët në përgjithësi. Pozicioni i Turqisë për këtë çështje është i qartë. Ne nuk mund ta pranojmë mënyrën se si Izraeli i trajton territoret palestineze. Pika në të cilën ne nuk pajtohemi me Izraelin është qasja jonë dhe kuptimi ynë i drejtësisë dhe respektimi i integritetit territorial të shteteve. ”
E drejta e palestinezëve
Në përputhje me këtë deklaratë, ajo që është thënë kohët e fundit në lidhje me marrëdhëniet e Turqisë me Izraelin është shumë larg normalizimit. Sa i përket kushteve të vendosura për kapërcimin e disa pengesave në marrëdhëniet aktuale midis dy vendeve, ato janë shprehur qartë: Izraeli duhet t’i përmbahet të kuptuarit të Turqisë për çështjet e drejtësisë dhe të respektojë të drejtën e palestinezëve për sovranitet mbi territoret e tyre.
Duke pasur parasysh natyrën e Izraelit, kjo do të thotë se Turqia po kërkon diçka të pamundur, sepse të gjithë e dinë se Izraeli kurrë nuk ndryshon axhendat e tij të fshehta në lidhje me këtë çështje.
Duhet të kihet parasysh se marrëdhëniet midis Turqisë dhe Izraelit kanë qenë të bazuara në njohjen reciproke që nga fillimi dhe ndryshojnë nga marrëdhëniet e atij vendi me shtetet arabe. Ankaraja e ka njohur Izraelin që nga shpallja shtet dhe të dy palët kanë shkëmbyer gjithashtu misione diplomatike. Kohët e fundit, Turqia ka dëmtuar marrëdhënien e saj me Izraelin duke dalë përpara të gjithëve në përgjigje të politikës së padrejtë të ndjekur kundër palestinezëve. Prandaj, është e gabuar të shihet Ankaraja si pjesë e rrugës për normalizimin e marrëdhënieve me Tel Avivin.
Pas krijimit të shtetit të Izraelit, Turqia ishte shteti i parë me shumicë muslimane që e njohu atë, dhe marrëdhëniet normale midis dy vendeve ishin të zakonshme. Sidoqoftë, statusi i palestinezëve ka qenë gjithmonë më i rëndësishëm për Turqinë sesa ky afrim, dhe këtu qëndron ndryshimi thelbësor.
Nga ana tjetër, vendet arabe po normalizojnë marrëdhëniet me Izraelin dhe ofrojnë shërbime nën tryezë, ndërsa i gjithë ligjërimi i tyre zyrtar pasqyron armiqësinë ndaj këtij vendi. Prandaj, hapat e fundit në rrugën e normalizimit të marrëdhënieve ishin të pritshme dhe logjike. Me fjalë të tjera, këto vende, të cilat ndërtuan marrëdhëniet e tyre në bazë të shërbimit sekret për interesat izraelite, tani po punojnë për të zbuluar marrëdhëniet e gjata dhe nuk po ndërmarrin hapa të rinj.
Turqia ka qenë e qartë në marrëdhëniet e saj me Izraelin që nga fillimi dhe dihet se është vendi i parë musliman që njeh ekzistencën e atij shteti. Sidoqoftë, kjo nuk do të thotë që Turqia ishte e kënaqur me politikën izraelite ose se ishte e heshtur për shkeljet e të drejtave, madje edhe në periudhat kur marrëdhëniet ishin relativisht të mira, sepse ishte në interes të Turqisë dhe popullit palestinez.
Në çdo rast, pavarësisht nga niveli i këtyre marrëdhënieve, heqja dorë nga Jeruzalemi dhe çështja palestineze konsiderohet nga Turqia si një vijë e kuqe që nuk do të kalojë kurrë.
