Aktualisht, nuk ka asnjë shenjë se administrata e presidentit Joe Biden ose qeveria amerikane do të ishin të gatshme të konsideronin inicimin e një rasti ekstradimi kundër liderit të Organizatës Terroriste Fetulla Gylen, ose ndonjë prej dhjetëra të arratisurve të tjerë të FETO-s të pranishëm në ShBA.
Shkruan: Dr. Adam McConnel*
Gjatë shtatë viteve dhe tri administrata të ndryshme, dy demokratike dhe një republikane, asnjë hap i vetëm nuk është bërë drejt një përfundimi të tillë. Në shkëmbimet e fundit diplomatike midis Ankarasë dhe Uashingtonit, Gylen nuk u ngrit si temë, përveç paralajmërimeve nga zyrtarët turq për ta trajtuar FETO-n si një organizatë terroriste – paralajmërime që u janë përsëritur zyrtarëve amerikanë në intervale të rregullta gjatë shtatë viteve të fundit pa asnjë efekt të dukshëm.
Kësaj situate i shtohet edhe qëndrimi në Kongres, ku ekziston një ndjenjë e fortë kundër Ankarasë. Për sa kohë senatori i Nju Xhersit, Bob Menendez, kryeson Komitetin e Senatit për Marrëdhëniet me Jashtë, përparimi duket i pamundur. Qëndrimi antiturk i Menendez buron qartë jo vetëm nga zona e tij elektorale, por edhe nga paragjykimet e tij. Për këtë arsye, Türkiyes do t’i duhet në thelb të përkulet ndaj çfarëdo preference të politikës së jashtme që Menendez dëshiron që Ankaraja të ndjekë në mënyrë që ai të votojë “po” në vend të “jo” për disa çështje kyç të politikës që lidhen me marrëdhëniet turko-ShBA. Kjo është gjithashtu një pritshmëri krejtësisht joreale, kështu që të gjithë duhet të presin deri në zgjedhjet e nëntorit 2024 në ShBA për të parë se kush do të pushtojë Shtëpinë e Bardhë dhe nëse Menendez do të kryesojë sërish Komitetin e Senatit për Marrëdhëniet me Jashtë. Nëse skena politike amerikane ndryshon pas këtyre zgjedhjeve, ndoshta vendime të ndryshme në lidhje me marrëdhëniet turko-amerikane do të jenë të mundshme nga Shtëpia e Bardhë dhe/ose nga Kongresi.
Por, ky realitet është ai që e bën situatën kaq shqetësuese. Pse qeveria amerikane është kaq e vendosur për të mbrojtur Gylenin? Mungesa e një përgjigjeje të qartë për këtë pyetje është ajo që detyron shumicën dërrmuese të qytetarëve turq të supozojnë se Guleni është një pasuri e CIA-s ose ka ndonjë rëndësi të ngjashme me synimet e politikës amerikane në rajonin e Türkiyes. Në mënyrë të ngjashme, një shumicë në rritje e vazhdueshme e qytetarëve turq e shohin politikën e ShBA-së në rajonin e Türkiyes si armiqësore ndaj interesave të Ankarasë.
A do të ishte afektiv vendimi i ri i BE-së?
Për shkak se identifikimi i rezultateve solide politike nga aktiviteti diplomatik intensiv i kohëve të fundit midis Türkiyes dhe qeverive të ndryshme perëndimore është i vështirë, identifikimi i një lloj ndryshimi në qëndrimin e Uashingtonit ose të Brukselit ndaj FETO-s është po aq i vështirë. Zyrtarët suedezë dhe të tjerë të NATO-s janë më në fund më të gatshëm të shqiptojnë “PKK” ndërsa flasin me shtypin dhe t’i bashkojnë termin “terrorist” PKK-së, por “FETO-ja” në thelb nuk dëgjohet kurrë prej tyre.
FETO-ja mbetet aktive në shumë shoqëri të BE-së, anëtarët e saj ende veprojnë lirisht atje dhe aktivitetet e saj në mediat sociale kundër Türkiyes vazhdojnë të pandërprera. E vetmja çështje për të cilën anëtarët e FETO-s duket se shqetësohen është fuqia diplomatike, inteligjente dhe ushtarake në rritje e Ankarasë. Ata e kuptojnë se në periudhën afatmesme dhe afatgjatë, Türkiye do të fitojë aftësi më të mëdha për t’i sjellë anëtarët e FETO-s para drejtësisë, pavarësisht se ku ndodhen.
Në të kundërt, refuzimi i vazhdueshëm i Perëndimit për ta konsideruar FETO-n si një kërcënim serioz terrorist i bën zyrtarët turq më të vendosur për të vazhduar përpjekjet ndërkombëtare për të penguar ambiciet e këtij kulti të dhunshëm. Kjo është një çështje afatgjatë që nuk do të humbasë rëndësinë për Ankaranë dhe i takon qeverive perëndimore ta kuptojnë këtë.
Aktivitetet e FETO-s do të ngushtohen jashtë Türkiyes
FETO-ja nuk është ende në një rrugë pa krye thjesht sepse shumica e qeverive të BE-së dhe Uashingtoni nuk kanë ndërmarrë hapat e nevojshëm për të goditur atë organizatë terroriste. Në shoqërinë turke, FETO-ja nuk do të rifitojë kurrë asnjë lloj legjitimiteti, edhe nëse mbetjet e kultit vazhdojnë të fshihen dhe të përpiqen të fitojnë anëtarë të rinj. Për shumicën dërrmuese të qytetarëve turq, anëtarët e FETO-s janë vrasës tradhtarë dhe nuk do të jenë kurrë asgjë tjetër. Fatkeqësisht, një segment i shoqërisë turke, për arsye politike, nuk e sheh kultin si kërcënim apo edhe në heshtje i simpatizon ata; kjo do të mbetet një çështje e brendshme politike në vitet në vijim. Anëtarët më të fuqishëm të kultit po ashtu me sa duket po planifikojnë vazhdimin e tij pas vdekjes së afërt të Fetulla Gulen.
Jashtë Türkiyes, aktivitetet e FETO-s do të vazhdojnë të ngushtohen nga aftësitë në rritje të shtetit turk, por kapaciteti i FETO-s për mbledhjen e fondeve dhe operimin në shumë shoqëri vazhdon pothuajse i papenguar. Në ShBA, për shembull, FETO-ja ende mban një rrjet të madh shkollash “charte”’ dhe lloje të tjera institucionesh arsimore, thuhet se janë gati 600 gjithsej, nga të cilat mbledhin fonde dhe rekrutojnë. Marrëdhëniet e Türkiyes me Perëndimin do të mbeten të bazuara në interes dhe do të vazhdojnë të zgjerohen dhe thellohen, dhe siç ndodh, vetëdija perëndimore se pse FETO-ja është një organizatë terroriste do të rritet gjithashtu. Njëkohësisht, zyrtarët turq dhe qytetarët turq do të vazhdojnë t’u shpjegojnë me durim bashkëbiseduesve të tyre perëndimorë se pse FETO-ja përbën një kërcënim edhe për shoqëritë e tyre.
* Autori ligjëron historinë turke në Universitetin Sabanci të Istanbulit. Ai ka një magjistraturë dhe doktoratë në histori nga i njëjti universitet.
