Një korridor i ri transporti Indi-Europë, i shpallur në samitin e G20 në Delhi, do të bëhet baza e tregtisë botërore për qindra vitet e ardhshme, tha kryeministri indian Narendra Modi në një fjalim të fundit në radio. A mundet vërtet të ndodhë?
Presidenti i SHBA, Joe Biden dhe Princi i Kurorës saudit, Mohammed bin Salman e përmirësuan marrëdhënien e tyre të ftohtë nga një përplasje e vështirë vitin e kaluar në një shtrëngim duarsh të fortë ndërsa shpallën Korridorin Ekonomik Indi-Lindje e Mesme-Europë (IMEC). (Biden dikur ishte zotuar ta izolonte ndërkombëtarisht Arabinë Saudite.)
Projekti i nisur për të forcuar lidhjet e transportit dhe komunikimit midis Europës dhe Azisë përmes rrjeteve hekurudhore dhe të transportit detar, ndonëse i dobishëm për rajonin, po tregon gjithashtu për politikën e jashtme amerikane, “e cila, për ta thënë thjesht, është çdo gjë që do të çonte përpara interesat e SHBA kundër Kinës. ”, tha Ravi Agarwal, kryeredaktor i revistës Foreign Policy për BBC.
Amerika nuk përfiton materialisht duke qenë pjesë e projektit, “por kjo mund të vendoset në kategorinë e samitit Japoni-Kore e Jugut në Camp David”, thotë Parag Khanna, autor i Connectography. SHBA-ja shënoi praninë e saj diplomatike duke ndërmjetësuar një shkrirje në marrëdhëniet e dy vendeve të Paqësorit përballë ekspansionizmit kinez në rritje.
IMEC po shihet gjithashtu nga shumë njerëz si një kundërvënie e SHBA ndaj Iniciativës Kineze Belt and Road (BRI), në shqip “Brez dhe Rrugë”, një projekt global për ndërtimin e infrastrukturës që lidh Kinën me Azinë Juglindore, Azinë Qendrore, Rusinë dhe Evropën.
A janë të justifikuara krahasimet me BRI?
Ky vit shënon një dekadë që kur Presidenti Xi nisi BRI.
Disa thonë se ambiciet e mëdha të projektit janë pakësuar ndjeshëm, pasi financimi i projekteve është ngadalësuar në mes të ngadalësimit ekonomik të Kinës. Vende si Italia po shprehin dëshirën e tyre për t’u tërhequr dhe vende si Sri Lanka dhe Zambia e gjejnë veten të kapur në grackat e borxhit, të paaftë për të përmbushur detyrimet e tyre të huasë.
BRI është përballur gjithashtu me kritika për një sërë arsyesh të tjera si “objektivat e saj themelore për të fituar ndikim strategjik përmes gjurmës zhvillimore… duke lidhur në mënyrë agresive rajone të ndryshme me zinxhirët e vlerave në qendër të Kinës, vëmendje e pamjaftueshme ndaj nevojave lokale, mungesë transparence, mospërfillje të sovranitetit, ndikim negativ mjedisor , korrupsioni dhe mungesa e mbikëqyrjes së shëndoshë financiare”, shkroi Girish Luthra, një bashkëpunëtor në think-tank-un e Fondacionit Kërkimor Observer në një punim të fundit.
Pavarësisht lëmshit, kinezët kanë arritur një “shumë marramendëse” investimi dhe IMEC nuk është as afër të qenit “rival”, thotë zoti Khanna, duke shtuar se në rastin më të mirë mund të jetë një korridor me volum të moderuar.
“Nuk është një ndryshim në shkallën e BRI. Është një njoftim i mirë, por ju nuk e shikoni propozimin dhe thoni, oh zot im, bota nuk mund të jetojë pa të,” i tha zoti Khanna BBC.
Ju mund të shihni pse.
Kina ka një avantazh 10-vjeçar me BRI-në, me investimet totale nën iniciativën që kalojnë shifrën e 1 trilion dollarëve këtë korrik. Mbi 150 vende janë bashkuar si partnerë, të cilët siç shkruan zoti Luthra ka zgjeruar ndjeshëm shtrirjen e saj gjeografike “nga një iniciativë rajonale në një iniciativë pothuajse globale”.
IMEC nuk është përpjekja e parë nga perëndimi i zhvilluar për të përdorur infrastrukturën si një kundërvënie për të frenuar gjurmën në rritje të Kinës.
G7 dhe SHBA filluan një Partneritet për Infrastrukturën dhe Investimet Globale në vitin 2022, duke synuar të mobilizojnë 600 miliardë dollarë në projektet globale të infrastrukturës deri në vitin 2027. “Porta Globale” është përgjigja e BE-së ndaj BRI-së. “Porta Globale” është një iniciativë e brendshme e BE-së që synon të shpenzojë 300 miliardë euro për ndërtime infrastrukturore, për të shmangur varësinë nga Kina.
Asnjëra nuk përputhet me shkallën apo ambicien e BRI-së së Kinës. Megjithatë, fakti që pesë vitet e fundit kanë dëshmuar një rritje të këtyre projekteve në përgjigje të nismës së Kinës, është dëshmi se BRI ka qenë një “zhvillues ekonomik global”, thotë zoti Khanna.
Disa analistë paralajmërojnë se IMEC nuk duhet parë thjeshtë si kundërshtues i Iniciativës Brez dhe Rrugë (BRI), duke sugjeruar se një perspektivë e tillë binare mund të mos jetë e frytshme.
Formimi i tij i jep një shtysë të mëtejshme tendencës së vazhdueshme të partneriteteve transaksionale, ku vendet angazhohen në bashkëpunim me partnerë të shumtë në të njëjtën kohë. “Shumica e vendeve këto ditë priren të marrin pjesë në forume dhe aleanca të shumta,” thotë Ravinder Kaur, një profesor në Universitetin e Kopenhagës.
Djalli në detaje
Dokumenti i memorandumit të mirëkuptimit të IMEC është i vakët në detaje, por një plan veprimi pritet në 60 ditët e ardhshme.
Deri më tani, gjithçka që është bërë është hartimi i gjeografisë së mundshme të një korridori.
Realizimi i tij do të jetë jashtëzakonisht i ndërlikuar. “Unë do të doja të shihja një identifikim të agjencive kryesore qeveritare që do të sigurojnë investimet, kapitalin që çdo qeveri do të ndajë dhe afatet kohore”, thotë zoti Khanna.
Do të duhet gjithashtu të vendoset një arkitekturë e re doganore dhe tregtare për të harmonizuar dokumentacionin, shton ai, duke dhënë shembullin e hekurudhës transeuroaziatike përmes Kazakistanit që kalon nëpër 30 vende. “Ai tranzit është pa probleme. Ju duhen leje vetëm në fillim dhe në fund të udhëtimit. Ne nuk e kemi këtë me IMEC.”
Pastaj ka edhe kompleksitetin e dukshëm gjeopolitik të lidhjeve të lundrimit midis vendeve partnere si SHBA, Izraeli dhe Arabia Saudite, të cilët shpesh nuk shihen sy më sy me njëri-tjetrin. Nuk do të duhej shumë që bashkëpunimi taktik i këtij lloji të shkojë keq, thonë ekspertët.
IMEC do të konkurrojë me Kanalin e Suezit, rrugë ujore në Egjipt që përdoret për të transportuar mallra midis Mumbait dhe Evropës. “Në masën që IMEC përmirëson marrëdhëniet tona me Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Arabinë Saudite, kjo do të dëmtojë marrëdhëniet me Egjiptin,” shkroi ekonomisti Swaminathan Aiyar në editorialin e tij për Times of India.
Transporti me rrugë detare përmes Kanalit të Suezit është gjithashtu më i lirë, më i shpejtë dhe dukshëm më pak i rëndë. “Mund të ketë kuptim të shkëlqyeshëm politik, por bie ndesh me të gjitha parimet e ekonomisë së transportit,” shton zoti Aiyar.
Por ambiciet e IMEC e tejkalojnë fushëveprimin e ngushtë të tregtisë dhe ekonomisë. Ambiciet e IMEC përfshijnë gjithçka, nga rrjetet e energjisë elektrike te siguria kibernetike, duke u bazuar në bisedat që janë zhvilluar në forume sigurie si “Quad”, thekson Navdeep Puri, një ish-ambasador indian në Emiratet e Bashkuara Arabe në një kolonë për Lajmet Kombëtare.
“Nëse ambiciet e larta të përshkruara në Nju Delhi mund të bëhen realitet, ato do të jepnin një kontribut të veçantë për një planet më të sigurt dhe më të banueshëm. Tani për tani, le të jetojmë me atë shpresë.”
