Media analitike bullgare Bne Intelegence, i ka kushtuar një vëzhgim ndikimit dhe pranisë turke në rajon vitet e fundit. Autorja Clare Nuttall veçon marrëveshjen strategjike Rama – Erdogan nënshkruar javë më parë në Ankara, ku si nisje ishte spitali i Fierit.
Por, duke ofruar të dhëna, ajo veçon shifrën e 10 mijë të punësuarve në kompanitë turke në vend.
Sikur kjo të përkthehej në një direktivë zgjedhore, mundet që Erdogan të diktonte afërsisht po kaq vota në zgjedhjet e pritshme të 25 prillit.
A mund të ekzistojë kjo praktikisht? Precedentë nuk ka, por marrëveshje të tilla mund t’i sjellin ato.
Por ç’shkruan konkretisht autorja:
Marrëdhëniet me Turqinë kanë mbetur në kryefjalë në Shqipëri që kur kryeministri i një shteti të vogël ballkanik vizitoi Ankaranë në janar. Takimi i Edi Ramës me presidentin turk Rexhep Tajip Erdogan solli një marrëveshje për të përmirësuar lidhjet midis dy kombeve në një “partneritet strategjik” dhe, në një premtim për të mbështetur bashkëpunimin më të madh midis Turqisë dhe Shqipërisë në çdo fushë, presidenti turk përmendi në mënyrë specifike investimet në infrastrukturë dhe turizëm.
Pak më vonë, Rama caktoi vendndërtimin e nje spitali të ri turk në Fieri, me afat tre muaj, deri para zgjedhjeve.
Në fillim të shkurtit, Turqia ishte përsëri në titujt kryesorë në Shqipëri, ndërsa kryetari i parlamentit Turk Mustafa Sentop vizitoi kryeqytetin shqiptar më datë 4.
Turqia është tashmë një nga partnerët kryesorë tregtarë të Shqipërisë – një pozicion që ka në shumicën e vendeve në Evropën Juglindore si ekonomia më e madhe e rajonit deri tani, me një PBB prej rreth 750 miliardë dollarë – dhe ka bërë investime prej rreth 2.5 miliard dollarë në vend, ku firmat turke punësojnë 10,000 njerëz.
Midis tyre është Calik Holding i cili operon në sektorët e energjisë, minierave, ndërtimit, financave dhe komunikimit. Firmat turke kanë investuar gjithashtu në bankën e dytë më të madhe të Shqipërisë, BKT, hidrocentrale, një fabrikë shkrirje hekuri dhe kompaninë ajrore Air Albania.
Është një situatë e ngjashme në vendet në të gjithë rajonit. Kompanitë turke kanë qenë veçanërisht aktive në sektorin e infrastrukturës; dy aeroporte maqedonase në Shkup dhe Ohër drejtohen nga Turkish TAV Airports Holding dhe aeroporti i Prishtinës menaxhohet nga konsorciumi turko-francez Limak & Lyon sipas një marrëveshjeje koncesioni. Në sektorin e rrugëve, kompania e përbashkët SHBA-Turqi Bechtel-Enka ndërtoi autostradën që lidh Kosovën dhe Shqipërinë dhe kompania turke Tasyapi po ndërton dy pjesë të autostradës Beograd-Sarajevë.
Në Maqedoninë e Veriut, ndërmarrjet turke janë shumë të përfshira në pasuri të paluajtshme. Cevahir Holding ndërtoi Cevahir Sky City, katër rrokaqiejt e të cilit janë ndërtesat më të larta në vend. Limak po ndërton hotelin luksoz Limak Skopje dhe kompleksin për shumë qëllime “Diamond Shkup” në qendër të kryeqytetit të vendit. Migros Ticaret hapi qendrën e parë në Shkup si dhe supermarketet Ramstore në të gjithë vendin.
Marrëdhëniet e ngushta midis Turqisë dhe shumicës së vendeve të Ballkanit, veçanërisht ato me popullsi të madhe muslimane, burojnë jo vetëm nga ndikimi ekonomik turk, por edhe nga historia e tyre e gjatë e përbashkët; pjesa më e madhe e gadishullit Ballkanik ishte pjesë e Perandorisë Osmane për disa qindra vjet. Kjo la trashëgiminë e pakicave turke në disa vende dhe shumicën e popullatave muslimane në Shqipëri, Bosnjë dhe Kosovë, si dhe ndikimet turke në kulturë, arkitekturë dhe kuzhinë.
Duke parë drejt Lindjes
Ndërsa përparësia e gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor është integrimi me BE, kriza ekonomike ndërkombëtare e fundit të viteve 2000 solli që qeveritë dhe bizneset në rajon të hedhin grepat në një det më të gjerë në kërkim të investimeve, duke parë në lindje Turqinë, Azerbajxhanin dhe Lindjen e Mesme.
Kjo nuk është e kufizuar në vendet shumicë muslimane; ekonomitë më të mëdha të rajonit si Bullgaria, Rumania dhe Serbia janë të gjitha destinacione për investime turke.
Në të vërtetë një nga investimet më të rëndësishme në rajon është tubacioni TurkStream që bart gazin rus përtej Detit të Zi për në Turqi; gazi do të rrjedhë gjithashtu përmes zgjerimeve në Bullgari, Serbi dhe vende të tjera të Evropës Qendrore dhe Juglindore. Duke dalë në të njëjtën kohë kur infrastruktura e re e Korridorit të Gazit Jugor (SGC) kalon përmes Gjeorgjisë dhe Turqisë në Evropën Juglindore, tubacioni ka ndihmuar që Turqia të kthehet në një qendër të re tranziti gazi për rajonin.
Përtej kësaj është fuqia e butë e ushtruar nga Turqia në rajon, jo vetëm përmes projekteve si spitali i ri në Fier, Shqipëri. Në të vërtetë, Turqia u dha ndihmë vendeve në të gjithë rajonin gjatë pandemisë. Turqia ka financuar gjithashtu ndërtimin e xhamive, ndërsa financon gjithashtu shkolla dhe programe kulturore.
