Pajiset e vazhdueshme të Serbisë me armatim rus dhe kinez, potencial i rrezikut të hapur për sigurinë në Ballkan.
(Si duhet të reagoj dhe të veprojë Kosova me aleatët strategjik ShBA – NATO dhe Unionin Europian, karshi provokimit sistematik serb dhe rus në Ballkan. Si duhet njohur strategjinë ruse në Ballkanin Perëndimor, e cila është e vendosur të refuzojë ndikimin e BE-së dhe SHBA-ve dhe të zvogëloj ndikimin rreth perimetrit e zgjerimit të NATO-së në rajon).
Shkruan: Prof. Dr. Bahri Gashi
Në një situatë të pasigurisë, përmes provokimeve serike në Veri të Kosovës, shtimit të aktiviteteve kriminale, furnizimit të vashdueshëm me armatim modern nga Rusia dhe Kina për Serbinë, paraqesin ndikim serioz në ambientin strategjik të sigurisë në Ballkanin Perëndimor.
NATO-ja dhe ShBA-ja si partnere strategjike në ruajtjen e paqes në rajon, duhet të tregojnë aftësinë për një ridimensionim të ri gjeostrategjik, midis këtyre dy superfuqive botërore në përballjen e luftës Rusi – Ukrainë dhe ruajtjen e Paqes në Ballkan.
SHBA – ja ka intensifikuar angazhimet për siguri drejt Ballkanit, sidomos me vizitat e niveleve të larta në Kosovë, është ngritur lart – ‘Vija e Kuqe’, shqetësimi i Shteteve të Bashkuara lidhur me zgjerimin e lidhjeve bilaterale në fushën e sigurisë dhe mbrojtjes ndërmjet Serbisë dhe Rusisë që nga viti 2012 dhe demostrimin me furnizimin e Serbisë nga Kina me rastin e fundit.
Sipas një raporti të vitit [2019] dërguar Kongresit, Departamenti i Mbrojtjes shpjegon në hollësi marrëdhëniet e zgjeruara ndërmjet Serbisë dhe Rusisë.
Kronologjia e shkëmbimit të paisjeve ushtarake, ndërmjet Serbisë dhe Rusisë, ka shënuar intensifikim, sidomos pas zgjedhjeve të vitit 2012 në Serbi, ku Qeveria ndërmori hapa konkret për të intensifikuar marrëdhëniet e saj me Rusinë dhe me Kinēn në teknologji të reja ushtarake.
Këto raporte u konkretizuan me nënshkrimin e disa marrëveshjeve zyrtare të bashkëpunimit në fushën e mbrojtjes në nëntor të vitit 2013.
Sipas dakordimit, stërvitjet e para ndonjëherë ushtarake midis Rusisë dhe Serbisë, me emrin e koduar, [SREM-2014], u zhvilluan po atë vit në Serbi, duke përfshirë në stërvitjen e përbashkët më shumë se 400 forca ajrore ruse dhe serbe.
Në vitin 2014, Forcat e Armatosura Serbe organizuan një Paradë dhe parakalim ushtarak për nderë të presidentit rus Vladimir Putin i cili ua ndryshi edhe datën e konfirmuar për takim në datën e festës të këtyre forcave vizitës së presidenti Putin, sipas kërkesës së tij.
Shqetësimi i ngritur është real, pasiguria po rritet në Ballkan, pasiqë ritmi i stërvitjeve dhe armatimit të Serbisë nga Rusia është rritur përgjat viteve 2014-2019 për të vazhduar edhe aktualisht në vitin aktual.
Serbia mori një dhuratë ushtarake të kombinuar me disa paisje të reja të sistemeve të radarëve dhe municione, prej tyre gjashtë avionë MIG-29 të përdorur rus në tetor të vitit 2017. Poashtu, Serbia ka porositur katër helikopterë sulmues ushtatak MI-35 dhe planifikon të porosis Sistemet e raketave tokë -ajër Pancir S1. Serbia gjithashtu mori paisje të motorrizuara manovruese, dhuratë prej 30 tankesh T-72 dhe 30 automjeteve BRDM-2 nga Rusia, si pako e dakordimit pa financim nga Serbia si pako e ndihmës ushtarake, që konsiderohet dhjetra miliona dollarë.
Dorëzimi i armëve kineze- sistemeve rakatore, në prill të këtij viti 2022 për të cilat Serbia ra dakord me Kinën në vitin 2019, ndodh në mes të luftës në Ukrainë. Serbia, përndryshe, do të jetë operatori i parë i raketave kineze në Evropë. Rasti i njëjtë ka qenë edhe me dronët luftarakë kinezë CH-92A, të cilët i janë prezantuar publikut serb në korrik të vitit 2020.
Serbia duke qenë e “interesuar” për anëtarsim në BE, përkundër stagnimit dhe duke hezituar për në NATO, lidhjet speciale me Rusinë në fushën e Mbrojtjes dhe të Sigurisë të cilat janë rritur shumë, pastaj rasti me Kosovën ende i papërfunduar, e kanë vënë në situatë problematike këtë korrelacion të mundshëm politiko-ushtarak të “partneritetit” Veri-atlantik.
ShBA-ja dhe NATO me një plan afatshkurtë, duhet dhënë përgjigjie serioze Serbisë, duke i vënë kushte – sanksione në njërën anë, dhe në tjetrën anë aleatët e saj Kosova dhe Shqipëria në NATO, dy ushtrive t’iu akordohen programe të avansuara ushtarake, sidomos, përfshi Ushtrisë së Kosovës, t’i ofroj përmbushje të pajisjeve strategjike moderne ushtarake për Ushtrinë e Kosovës mbi disa komponente kyçe që synojnë dhe duhet ti kenë Ushtritë moderne:
– Intensifikimi i FSK- së – Ushtri në NATO;
– Sisteme të Mbrojtjes Inteligjente;
– Sisteme të Mbrojtjes Inteligjente;
– Fluturake – Dron manovrues për kontrollë të Hapsirës Ajrore dhe operacione ushtarake; Helikopter [Sikorsky MH-53 – SJGG]
– Sisteme të Avancuara të Mbrojtjes Ajrore PATRIOT- [MIM-104A];
– Teknologji të Përparuar ushtarake të sistemve të radarëve dhe komunikimit;
– Programe trajnuese dhe sisteme ushtarake [M.SI-IT] të mbrojtjes-Kundër sulmeve Hibride dhe Mbrojtjes Kibernetike;
– Kapacitete të reja në Industrinë e prodhimit të municioneve dhe pasijeve logjistike;
– Sistem të menaxhimit shëndetësor Ushtarak, dhe;
– Bazë të përhershme ushtarake sinkronizuese për SHBA – të dhe NATO-në, e ndërveprueshme për misione paqëruejtëse në Ballkan.
Shteti ynë Kosova, duhet të intensifikoj në kohë reale, sipas një kalendari strikt këto korrelacione ushtarke me aleatët e vet strategjik. Domosdoshmëria e nismave të ShBA-ve dhe NATO-së, në hapat e përshpejtuar për anëtarësim në NATO dhe Union Europian, është imperativ i kohës.
Duke i trajtuar të gjitha çështjet e hapura, përfshi këtë dinamikë intenzive të partneritetit strategjik me ShBA – në dhe NATO-në në kuadër të ofrimit të sigurisë kolektive, përfshi KFOR-in, specifikisht në ngritjen e kapaciteteve të Mbrojtjes së Zgjuar, karrshi provokimeve sinkronizuese të serbve në Veri kundër integritetit dhe cenimit të sovranitetit të shtetit.
Përfundimisht, Kosovës i duhet urgjentisht rivlersimi komplementar i Rishikimit Strategjik të Sektorit të Sigurisë, duke i vënë në skenar për zbatim politikat e mbrojtjes së zgjuar.
Shënim:
(Autori është doktor shkence, ligjërues dhe njohës i politikave të sigurisë kombëtare – inteligjencës)
